Niewydolność serca – przyczyny, diagnostyka, leczenie

Niewydolność serca jest chorobą, której ryzyko występowania rośnie wraz z wiekiem, najbardziej – po 70.-80. roku życia. Wymaga ona systematycznej, specjalistycznej terapii – nieleczona niewydolność serca może bowiem stanowić bezpośrednie zagrożenie życia seniora.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie mogą być przyczyny niewydolności serca,
• jak się klasyfikuje niewydolność serca,
• jakie są objawy niewydolności serca,
• jak wyglądają leczenie, rokowania i profilaktyka.

Niewydolność serca to rodzaj choroby kardiologicznej, w przebiegu której serce nie jest w stanie pracować na tyle efektywnie, by pompować odpowiednią ilość krwi do wszystkich narządów organizmu. W konsekwencji do narządów dociera za mało krwi lub zalega ona w narządach, a u pacjenta wystąpić mogą różne objawy.

Niewydolność serca – przyczyny

Niewydolność serca może być tak naprawdę konsekwencją każdej innej choroby układu sercowo-naczyniowego: choroby niedokrwiennej serca, przebytego zawału, nadciśnienia tętniczego, wad zastawkowych serca czy zapalenia mięśnia serca. Niekiedy niewydolność serca bywa powikłaniem radioterapii stosowanej w leczeniu guzów śródpiersia, może być spowodowana przez przewlekłe choroby płuc, nadczynność tarczycy, marskość wątroby czy przewlekłą, ciężką niedokrwistość.

Warto pamiętać, że niewydolność serca u osób starszych to poważny problem – wśród osób powyżej 70.-80. roku życia może chorować na nią nawet 20% populacji, przy czym wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych.

Niewydolność serca – klasyfikacja

Niewydolność serca klasyfikuje się pod kątem różnych czynników, w tym postaci choroby czy obszaru serca, którego dotyczy.

• Przewlekła niewydolność serca to stan, w którym objawy choroby utrzymują się co najmniej miesiąc. W zależności od ich nasilenia, przyjmuje postać stabilną, niewyrównaną lub pogarszającą się.
• Ostra niewydolność serca jest stanem, w którym objawy choroby występują nagle i bardzo szybko nasilają się.
• Zastoinowa niewydolność serca przebiega z zastojem krwi w narządach, co daje objawy typowe dla każdego z nich, np. powiększenie wątroby czy duszności spowodowane zaleganiem krwi w płucach.

W zależności od tego, czy u pacjenta pojawiają się objawy typowe dla tzw. krążenia dużego (odpowiada za nie lewa komora serca), małego (prawa komora serca) czy też obu, wyróżniana jest:

• niewydolność lewokomorowa,
• niewydolność prawokomorowa,
• niewydolność obukomorowa.

Niewydolność serca – objawy

Główne objawy niewydolności serca odczuwane przez pacjentów to m.in. duszności (najpierw podczas wysiłku, później również w spoczynku), uczucie stałego zmęczenia, napadowe duszności nocne, obrzęki wokół kostek, nocny kaszel, świszczący oddech, kołatania serca i zawroty głowy, a także utrata apetytu.

Objawy niewydolności serca u osób starszych, stwierdzane już przez lekarza podczas badań, obejmować również mogą:

• obrzęki okolicy krzyżowej,
• charakterystyczne trzeszczenie nad płucami,
• zwiększone ciśnienie w żyłach szyjnych,
• szmery sercowe,
• nieregularny puls,
• wodobrzusze,
• skąpomocz.

Niewydolność serca – rokowania, leczenie, profilaktyka

Leczenie niewydolności serca jest koniecznością – nieuregulowana choroba stanowi bezpośrednie zagrożenie życia pacjenta, podczas gdy wdrożenie odpowiedniej terapii znacznie poprawia rokowania i zwiększa szanse na wydłużenie życia.

Leczenie może obejmować usunięcie przyczyny choroby – korektę wad serca czy przywracanie chirurgiczne prawidłowego ukrwienia serca w przebiegu choroby wieńcowej. W skrajnych przypadkach możliwy jest przeszczep serca.Zastosowanie znajdują oczywiście środki farmakologiczne, m.in. inhibitory konwertazy angiotensyny, β-blokery i antagoniści aldosteronu.

Leczenie niefarmakologiczne niewydolności serca, a zarazem jego profilaktyka to m.in. ograniczenie spożywania soli oraz alkoholu, regularna aktywność fizyczna o umiarkowanym natężeniu, zaprzestanie palenia tytoniu oraz coroczne szczepienia przeciw grypie.