Żywienie osób starszych – dlaczego białko jest takie ważne

Białko w diecie osób starszych jest niezwykle istotnym składnikiem przede wszystkim ze względu na rolę, jaką odgrywa w budowie tkanek i narządów oraz w różnicowaniu i wzroście komórek. Jego odpowiednią ilość należy uwzględnić w żywieniu osób starszych, ponieważ reguluje również procesy immunologiczne i biologiczne. Białko wspomaga też walkę z infekcjami, przyspiesza gojenie się ran i siniaków czy leczenie odleżyn. Z tego względu zapotrzebowanie na białko u osób starszych jest wyższe niż u osób dorosłych.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są normy spożycia białka w starszym wieku,
• dlaczego białko jest tak ważne w diecie seniora,
• jakie są najczęstsze powody niedoboru białka,
• jak zapobiegać niedoborom białka u osoby starszej.

Zapotrzebowanie na białko jest zmienne i zależy od wieku, stanu zdrowia, masy ciała oraz aktywności fizycznej. W procesie starzenia się organizmu dochodzi do spadku przemiany materii i zmniejszenia zapotrzebowania na kalorie m.in. z powodu ograniczenia aktywności fizycznej. Mniej kalorii nie oznacza jednak mniejszej ilości składników odżywczych – zbilansowane odżywianie seniorów powinno wręcz uwzględniać ich większą ilość. Dotyczy to przede wszystkim białka, którego niedobór wpływa na utratę masy mięśniowej i siły seniora oraz zmniejszenie jego wydolności. 

Białko – normy spożycia w starszym wieku

Zgodnie z polskimi normami zapotrzebowanie na białko u osób w wieku 65–75 lat, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, powinno wynosić 0,9 g/kg masy ciała, o ile wątroba i nerki pracują prawidłowo. W przypadku niedożywienia lub chorób przewlekłych zaleca się zwiększenie tej ilości do co najmniej 1,2–1,5 g/kg masy ciała na dzień. W prawidłowo skomponowanym jadłospisie seniora nie powinno więc zabraknąć mięsa i nabiału, stanowiących cenne źródło białka.

Białko jest przede wszystkim niezbędne do prawidłowej budowy mięśni oraz kości. Jego mniejsze spożycie powoduje spadek masy i siły mięśniowej, głównie nóg, a co za tym idzie, zwiększa ryzyko upadku. Ponadto białko stanowi ważne paliwo energetyczne dla procesów przemiany materii, a jego niski poziom obniża perystaltykę jelit i zaburza wchłanianie substancji pokarmowych. W niektórych przypadkach może też doprowadzić do rozwoju alergii.Białko – dlaczego jest takie ważne w diecie seniorów?

Tak więc osoby starsze, które spożywają nieodpowiednią ilość białka bądź białko niepełnowartościowe, mogą mieć problemy nie tylko z mobilnością, ale także z pamięcią. Są również bardziej podatne na infekcje.

Białko – przyczyny niedoborów u osób starszych

Szacuje się, że przyczyną niedoborów białkowych u osób po 65. roku życia są:

• zaburzenia trawienia i wchłaniania substancji odżywczych spowodowane wiekiem,
• infekcje oraz choroby przewlekłe tj. niewydolność nerek czy marskość wątroby,
• spadek masy ciała wynikający z zaniku tkanki tłuszczowej i mięśniowej,
• niedokrwistość i spadek odporności,
• ograniczenia dietetyczne i np. niskie spożycie białka (rzadziej).

Białko w żywieniu osób starszych – główne zalecenia

Żywienie osób starszych powinno zatem uwzględniać w ich diecie białko pełnowartościowe, a więc takie, które dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów. Wyższą wartość odżywczą ma więc białko zwierzęce w porównaniu do roślinnego. W diecie nie może zatem zabraknąć:

• jaj kurzych,
• chudego mięsa (np. drób bez skóry),
• wędlin,
• produktów mlecznych o zmniejszonej zawartości tłuszczu (np. jogurt grecki)
• mleka, które może zastąpić wodę w porannej owsiance.

Aby zapewnić komórkom i tkankom odpowiednią regenerację, zaleca się, by menu osób starszych składało się z 3 posiłków zawierających produkty bogatobiałkowe, które warto spożywać w pierwszej połowie dnia. Prawidłowe wchłanianie białek zapewnia jednak nie tylko dieta, ale też aktywność fizyczna – jest to niezwykle ważne w profilaktyce utraty masy mięśniowej i obniżania się funkcji mięśni (sarkopenia).

Utrzymanie dobrej formy w przypadku seniorów wymaga codziennych ćwiczeń (około 15 minut). Dobrze, aby naprzemiennie w wybrane dni były to ćwiczenia siłowe i ćwiczenia wydolnościowe – taki zestaw tygodniowej aktywności opóźnia procesy starzenia. Oczywiście gimnastyka powinna być dostosowana do możliwości i stanu zdrowia każdego seniora.

Więcej na temat aktywności osób starszych dowiesz się z artykułu: Osoby starsze – jak właściwie o nie zadbać?