Żywienie osób starszych – bezpieczeństwo i profilaktyka

Starzenie się organizmu to nieodwracalny proces, który zachodzi przez całe dorosłe życie. Związane z tym zmiany fizjologiczne są odczuwalne i obniżają komfort życia w późniejszym okresie. Warto jednak pamiętać, że prawidłowe żywienie sprzyja zdrowemu i dłuższemu życiu. Z czego powinna się składać dieta seniora, aby wspierać jego zdrowie i ewentualne leczenie?

Z tekstu dowiesz się:
•    dlaczego dieta osób starszych powinna być specjalnie skomponowana,
•    jak wygląda dieta seniora, czyli najważniejsze zasady odżywiania osób powyżej 65. roku życia.

Wraz z wiekiem spada zazwyczaj aktywność fizyczna. Obniża się także tempo przemiany materii, co z kolei zmniejsza zapotrzebowanie na energię (kalorie). Nie oznacza to jednak, że osoby starsze powinny ograniczyć ilość spożywanych posiłków. Wręcz przeciwnie – świadczy o potrzebie ich zbilansowania i zwiększenia częstotliwości spożywania. 
Ponadto u seniorów wzrasta zapotrzebowanie na witaminę D, białko oraz określone mikroelementy, tj. wapń, magnez, potas i żelazo. Z jakich składników powinna się składać dieta osób starszych, by odpowiadała na ich potrzeby?
 

Żywienie osób starszych – zmiany fizjologiczne

Opieka nad osobami starszymi obejmuje także dietę, która uwzględnia nie tylko potrzeby, ale też nawyki żywieniowe seniora. Bardzo ważne jest, aby choć jeden posiłek był ciepły i zawierał chude mięso, ryby morskie, tłuszcze roślinne oraz orzechy. Dieta seniora powinna bowiem zapewnić wysoką ilość substancji odżywczych.

Trzeba też mieć na uwadze, że większość ludzi powyżej 65. roku życia stosuje leki, które mogą wchodzić w interakcje ze sobą lub z niektórymi produktami spożywczymi. Niektóre leki mogą nie tylko być źródłem gorszego samopoczucia, ale też zmniejszać wchłanianie składników odżywczych. Inne działania niepożądane to m.in. obniżenie poziomu soków trawiennych, wolniejsza perystaltyka jelit, nasilenie niestrawności czy naprzemienne zaparcia i biegunki.

Jak podkreślają opiekunowie Willi Łucja, obecność takich schorzeń, jak choroba refluksowa, przewlekłe zapalenie żołądka, problemy z wątrobą, cukrzyca bądź niewydolność nerek u starszych osób wymaga wizyty u specjalisty. Konsultacja lekarska jest w tych przypadkach niezbędna, aby skomponować dietę zgodnie z indywidualnymi potrzebami i zaleceniami lekarza. By zachęcić osoby starsze do regularnego spożywania posiłków, w tym także ciepłych, warto zadbać o ich walory smakowe, sposób podania, a także towarzystwo w czasie ich spożywania. Zdaniem specjalistów istotne jest również to, aby posiłki nie sprawiały trudności podopiecznym, którzy korzystają z protezy zębowej.

Żywienie osób starszych – 10 zasad dotyczących diety seniora

W diecie osób starszych można wyróżnić uniwersalne zasady, dzięki którym będzie można podnieść nie tylko skuteczność leczenia, ale też wpłynąć pozytywnie na samopoczucie seniora. Oto najważniejsze spośród nich:
1.    Dieta seniora powinna być lekkostrawna i składać się z około 4–5 posiłków spożywanych w regularnych odstępach.
2.    Posiłki należy komponować tak, aby dostarczały wszystkich potrzebnych składników odżywczych i posiadały odpowiedni bilans energetyczny, dostosowany odpowiednio do podejmowanej aktywności fizycznej (około 1750 kcal dla kobiet, 1950 kcal dla mężczyzn).
3.    Dania muszą być świeże, a produkty zróżnicowane i naturalne. 
4.    Należy unikać cukru, przetworzonej żywności i gotowych dań, także typu fast food, oraz napojów gazowanych. 
5.    Ze względu na niższą tolerancję nie są wskazane posiłki ciężkostrawne z roślin strączkowych czy kapusty.
6.    Aby zapobiegać zaparciom, do diety należy wprowadzić produkty zawierające błonnik, np. suszone owoce, soki warzywne i kasze (gryczana, jęczmienna), brązowy ryż.
7.    Należy podawać porcje o optymalnej wielkości.
8.    Zalecana jest suplementacja antyoksydantów – witaminy A, C, E chronią organizm przed powstawaniem wolnych rodników. Ich niedobór ma niekorzystny wpływ na układ krążenia oraz wzrok. 
9.    W diecie nie może zabraknąć też produktów, które są źródłem witamin z grupy B: B2, B6 i B12 (ryby, drób, wątróbka, chudy ser, jogurt, kefir, maślanka, jajka, orzechy, warzywa liściaste, ziemniaki), witaminy D (jajka, mięso, mleko i ryby), witaminy K (zielone liście roślin, głównie nacie) oraz kwasu foliowego (szpinak, brokuły, kalafior, awokado oraz cytrusy). 
10.    Zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów rafinowanych i zastąpienie ich tzw. „dobrymi tłuszczami”, głównie tłoczonymi na zimno (olej lniany, oliwa z oliwek), które są niezbędne jako rozpuszczalnik witamin A, D, E, K. 
Osoby starsze muszą też pamiętać o odpowiednim nawadnianiu! Należy wypijać około 2 l płynów w ciągu dnia, głównie w postaci wody, soków warzywnych czy herbat ziołowych. 
Opieka nad osobami starszymi wymaga dużego zaangażowania. Wiedza na temat tego, jak zadbać o bliską osobę, na pewno pozwoli utrzymać dobre relacje z opiekunem. To ważna kwestia na tym etapie życia, dlatego do diety seniora i jego zapotrzebowania na określone składniki będziemy wracać w kolejnych artykułach.