Żywienie osób starszych – jak powinno prawidłowo przebiegać?
Nie od dziś wiadomo, że dieta to jeden z kluczowych czynników dla zachowania zdrowia oraz dobrego samopoczucia – także u osób starszych. Ze względu na potrzeby żywieniowe pewne ograniczenia w spożywaniu posiłków, a także charakterystyczne dla wieku podeszłego choroby przewlekłe, dieta seniora jest jednak dość specyficzna.
Z tekstu dowiesz się:
- z czego powinna się składać dieta osób starszych,
- jakie są najważniejsze zasady zdrowego żywienia seniorów,
- czym charakteryzuje się m.in. dieta bezglutenowa oraz dieta lekkostrawna.
Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie człowieka w 50% zależy od szeroko rozumianego stylu życia, w tym od diety. Osoby starsze borykają się z rozmaitymi chorobami przewlekłymi: chorobą wrzodową żołądka, nadciśnieniem, cukrzycą, chorobami krążenia. Czynnikiem ryzyka rozwoju wielu z nich jest nieprawidłowa dieta, dlatego właściwe żywienie jest ważnym elementem profilaktyki oraz leczenia tych schorzeń.
Warto również pamiętać, że u osób w podeszłym wieku występują niekiedy braki w uzębieniu, powodujące kłopoty z gryzieniem i przeżuwaniem. To sprawia, że seniorzy często jedzą w samotności, nie mają sił na przygotowywanie apetycznych posiłków i odżywiają się niezróżnicowanie. Wszystko to może w negatywny sposób odbić się na ich zdrowiu.
Żywienie osób starszych – podstawowe zasady
Dla zachowania zdrowia oraz dobrego samopoczucia każdy senior powinien przestrzegać podstawowych zasad zbilansowanej diety.
- Spożywanie 4–5 niewielkich posiłków w ciągu dnia – zapobiegnie to napadom głodu, a jednocześnie nie będzie obciążeniem dla układu trawiennego.
- Posiłki powinny być przygotowywane ze świeżych produktów od sprawdzonych dostawców. Przynajmniej jeden z nich powinien być ciepły.
- W ciągu dnia należy pić przynajmniej dwa litry płynów, najlepiej wody mineralnej. W trakcie upałów mogą to być nawet trzy litry płynów dziennie.
- W codziennej diecie powinno znaleźć się jak najwięcej owoców i warzyw – są źródłem błonnika, witamin oraz składników mineralnych. Można je gotować na parze, rozdrabniać, przecierać czy robić z nich soki.
- Najlepsze źródło węglowodanów to przede wszystkim produkty pełnoziarniste – pieczywo, kasze, makarony.
- Ważnym składnikiem w diecie seniora, niezbędnym dla zdrowych kości, jest wapń, którego źródłem są mleko, jogurty naturalne oraz kefir.
- Warto ograniczyć spożywanie soli – niekorzystnie wpływa ona na ciśnienie tętnicze. Potrawy lepiej doprawiać ziołami i suszonymi warzywami.
- Warto ograniczyć spożywanie tłustych mięs, wędlin, tłuszczów pochodzenia zwierzęcego – mogą one zwiększać poziom złego cholesterolu.
- Wskazane jest jedzenie drobiu, ryb, olejów roślinnych, oliwy z oliwek – są to źródła cennych dla zdrowia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
- Osoby mające problemy z gryzieniem lub połykaniem powinny spożywać posiłki półpłynne lub płynne.
Żywienie osób starszych – specjalistyczne diety dla seniorów
W zależności od indywidualnych potrzeb oraz stanu zdrowia seniora lekarz lub dietetyk może mu zalecić stosowanie jednej z diet specjalistycznych. Jakie diety są często zalecane osobom starszym?
- Dieta bezglutenowa – jest to dieta, która wyklucza spożywanie zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia oraz zanieczyszczonego nimi owsa. Najważniejszym wskazaniem do jej stosowania jest zdiagnozowana celiakia, nietolerancja glutenu, alergia na gluten oraz choroba Dühringa. Czasami zaleca się ją pacjentom borykającym się z chorobą Hashimoto i zespołem jelita drażliwego.
- Dieta niskotłuszczowa – ma na celu ograniczenie codziennego spożycia tłuszczów, głównie pochodzenia zwierzęcego, i zastąpienie ich tłuszczami roślinnymi oraz rybami. Dieta niskotłuszczowa pozwala utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi, zmniejsza stężenie cholesterolu LDL w organizmie, a także ma działanie przeciwzakrzepowe.
- Dieta lekkostrawna – dostarcza taką samą ilość energii i składników odżywczych jak dieta osób zdrowych, ale składa się z produktów nieobciążających układu pokarmowego (ograniczenie żywności bogatej w błonnik, tłuszcz oraz pikantne przyprawy). Stosują ją m.in. osoby z chorobami żołądka i jelit, z chorobami przyzębia, a także seniorzy po przebytych zabiegach chirurgicznych.
- Dieta dla cukrzyków – jej kaloryczność jest ustalana indywidualnie. Opiera się głównie na spożywaniu 4–5 małych posiłków dziennie, jedzeniu produktów nieprzetworzonych, bogatych w błonnik, z niskim indeksem glikemicznym. W tej diecie należy ograniczyć produkty bogate w cukry proste: owoce, słodycze, słodkie desery, napoje gazowane, a wskazane techniki gotowania to m.in. gotowanie na parze oraz pieczenie w rękawie.
Uwaga! Diet specjalistycznych nie wolno stosować na własną rękę – powinien o tym zawsze decydować lekarz lub dietetyk. Istnieje bowiem wiele diet, np. dieta niskowęglowodanowa, które – choć modne i popularne – są bardzo groźne dla człowieka (dieta niskowęglowodanowa zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy, chorób wątroby i kamicy nerkowej). Dlatego każdą zmianę w sposobie żywienia trzeba koniecznie skonsultować ze specjalistą!
https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/dieta-lekkostrawna
https://ncez.pl/upload/piramida-dla-osob-w-wieku-starszym-opis.pdf
https://www.su.krakow.pl/system/files/14985/535dace45c.pdf?1446460569
