Potrzeby wyższego rzędu osób starszych – na czym zależy seniorom?

Zaspokajanie podstawowych potrzeb, zarówno na płaszczyźnie fizycznej, jak i psychicznej, jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania człowieka na każdym etapie życia. Niektóre potrzeby – np. fizjologiczne – pozostają niezmienne przez całe życie, inne kształtują się wraz z wiekiem, doświadczeniami i przyjmowanymi rolami. Swoje potrzeby wyższego rzędu mają również seniorzy.

Z tekstu dowiesz się:

• czym jest piramida potrzeb wg Maslowa,
• jak kształtują się potrzeby wyższego rzędu u seniorów.

Pojęcie potrzeby jest definiowane w przeróżny sposób. Według jednej z najbardziej uniwersalnych definicji potrzeba to naturalnie odczuwany przez człowieka brak organizmu, bez którego zaspokojenia życie staje się utrudnione, a nawet niemożliwe.

Niektóre potrzeby – zwłaszcza te natury fizjologicznej – pozostają niezmienne przez całe życie i są niezbędne do tego, by normalnie funkcjonować. Inne kształtują się wraz z wiekiem, doświadczeniami oraz przyjmowanymi przez nas rolami. Bywają uwarunkowane pozycją społeczną oraz możliwościami materialnymi. Wiele z nich to tzw. potrzeby wyższego rzędu, których zaspokojenie sprawia, że człowiek określa siebie jako istotę spełnioną oraz szczęśliwą.

Hierarchia potrzeb wg Maslowa

Najbardziej znany i najszerzej stosowany model hierarchii potrzeb człowieka stworzył amerykański psycholog Abraham Maslow. Został on opublikowany w 1954 r. w książce „Motywacja i osobowość” i jest powszechnie znany jako piramida potrzeb wg Maslowa.

Potrzeby wg Maslowa dzieli się więc na:

• fizjologiczne,
• bezpieczeństwa,
• przynależności i miłości,
• szacunku i samoakceptacji,
• samorealizacji.

Ich struktura jest hierarchiczna – podstawą piramidy są potrzeby fizjologiczne i dopiero po ich zaspokojeniu pojawia się potrzeba wyższej hierarchii.

Potrzeby wyższego rzędu – przykłady wśród seniorów

Starzenie się jest naturalnym procesem, którego nie można zatrzymać. Pewne działania, takie jak np. zdrowa dieta, wykonywanie badań profilaktycznych czy aktywność fizyczna osób starszych, pozwalają go spowalniać. U każdego człowieka wraz z upływem lat pojawiają się jednak choroby typowe dla wieku podeszłego, postępuje utrata sprawności, czasami występuje również stres związany np. z problemami finansowymi.

Każdy z nas, bez względu na wiek i stan zdrowia, wymaga zaspokojenia zarówno potrzeb fizjologicznych, jak i potrzeb wyższego rzędu. Te fizjologiczne są niezmienne – zalicza się do nich np. sen, jedzenie czy picie. Potrzeby wyższego rzędu seniorów bywają jednak odmienne od tych obserwowanych u młodych osób. Jakie to potrzeby?

• Potrzeba przynależności – przechodząc na emeryturę, wielu seniorów odczuwa pustkę i samotność. Czują się wykluczeni z grupy, do której przez długie lata należeli, o którą dbali i której poświęcali energię. Osobom starszym często zmniejsza się grono znajomych – młodsi nadal pracują, a starsi w naturalny sposób odchodzą. Wówczas w silny sposób może się w nich odezwać potrzeba przynależności. Olbrzymią rolę w jej zaspokajaniu odgrywa rodzina.
• Potrzeba posiadania celu życia – seniorzy nieaktywni zawodowo, nienadążający za tempem życia swoich bliskich, nieodnajdujący się we współczesnym świecie często czują, że ich życie staje się pozbawione sensu i przyjmuje formę biernego oczekiwania na odejście. Ważne jest, by nie pozostawiać seniorów samych sobie, angażować ich w życie rodziny, a także umożliwiać realizację pasji i zainteresowań.
• Potrzeba uznania – odczuwana jest zarówno na płaszczyźnie rodzinnej, społecznej, jak i zawodowej. Osoby starsze chcą być szanowane jako dziadkowie i rodzice, a także jako byli pracownicy – za to, co osiągnęli zawodowo. Ważne są także kontakty społeczne i traktowanie seniora jako pełnoprawnego członka społeczności ze wszystkimi płynącymi z tego tytułu prawami.
• Potrzeby kulturalno-społeczno-edukacyjne – seniorzy chcą być blisko aktualnych wydarzeń społecznych, gospodarczych, politycznych czy kulturalnych, zarówno poprzez zdobywanie o nich wiedzy za pośrednictwem mediów, jak i aktywne uczestnictwo (np. wizyty w teatrach i muzeach, możliwość wzięcia udziału w wyborach).

To oczywiście tylko kilka przykładów – potrzeb wyższego rzędu u seniorów może być bowiem dużo więcej. Należy pamiętać, by każda osoba starsza miała możliwość ich spełnienia – wówczas jesień życia może być pogodna i radosna!