Niedożywienie osób starszych – problem, którego nie można lekceważyć

Niedożywienie poważny problem zdrowotny, spotykany nie tylko w tzw. krajach trzeciego świata czy wśród najuboższych warstw społecznych. Dużym wyzwaniem dla współczesnej ochrony zdrowia jest bowiem niedożywienie u osób starszych, związane zarówno z naturalnymi procesami starzenia, jak i chorobami wieku podeszłego.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie mogą być przyczyny niedożywienia u seniorów,
• jakie są objawy niedożywienia,
• dlaczego skutki niedożywienia są groźne dla zdrowia,
• jak dopasować dietę do potrzeb seniora,
• jak można leczyć niedożywienie osób starszych.

Niedożywienie organizmu to stan, w którym nie otrzymuje on odpowiedniej ilości energii (kalorii) i składników pokarmowych (witamin, białka, tłuszczu, węglowodanów, składników mineralnych), co prowadzi do zmian metabolicznych oraz zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu.

Przyczyny niedożywienia u seniorów

Jedną z najbardziej narażonych na niedożywienie grup społecznych są osoby starsze. Przyczyny takiego stanu rzeczy są bardzo złożone. Z jednej strony w okresie starzenia w naturalny sposób dochodzi do różnego rodzaju zmian patofizjologicznych, które mogą powodować brak apetytu czy utratę smaku. Wielu seniorów z wiekiem traci uzębienie, następuje też spadek produkcji śliny, co utrudnia normalne odgryzanie i przeżuwanie pokarmów. Dochodzi też do postępującej niesprawności, która czasem uniemożliwia swobodne przygotowywanie posiłków, a nawet samodzielne jedzenie.

U seniorów często mamy do czynienia z niedożywieniem związanym z chorobą. Borykają się z nim osoby cierpiące m.in. na cukrzycę, nowotwory czy choroby układu pokarmowego. Brak apetytu może być też skutkiem ubocznym przyjmowanych przewlekle leków. Niedożywienie często występuje u seniorów z chorobami neurodegeneracyjnymi, np. demencją czy chorobą Alzheimera.

Niedożywienie – objawy

Objawy niedożywienia u seniorów, które powinny wzbudzić czujność, to między innymi:

• spadek masy ciała,
• osłabienie siły mięśniowej,
• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• brak energii,
• problemy z koncentracją,
• omdlenia.

Niestety, te objawy często się bagatelizuje, co sprawia, że niedożywienie u osób starszych wciąż bywa niezauważane.

Niedożywienie – skutki u osób starszych

Skutki niedożywienia organizmu u seniorów mogą być naprawdę bardzo poważne. W jego następstwie dochodzi do niekorzystnych zmian we wszystkich układach organizmu: następują spadek siły i obniżenie się sprawności ruchowej. Mogą się także pojawić zaburzenia równowagi. Konsekwencjami niedożywienia wśród osób starszych są m.in. osłabienie perystaltyki jelit, zmniejszenie odporności organizmu, częste infekcje wirusowe i bakteryjne, zaburzenia pracy trzustki, zanik mięśni oddechowych i zwiększenie ryzyka osteoporozy. Często dochodzi również do zaostrzenia chorób przewlekłych, mogą się pojawić anemia i trudności z gojeniem się ran.

Niedożywienie – dieta dopasowana do potrzeb seniora

W leczeniu niedożywienia bardzo ważna jest odpowiednia dieta dla seniora. Należy pamiętać, by codzienne posiłki były kolorowe, apetyczne i smaczne, tak aby senior miał ochotę je jeść. Zamiast 3 lub 4 dużych posiłków, lepiej podać mu 5 albo 6 mniejszych objętościowo. Oczywiście trzeba uwzględniać także indywidualne preferencje kulinarne osoby starszej, unikać dań tłustych, ciężkostrawnych oraz bardzo pikantnych. Warto również zadbać o to, by senior nie jadł sam, ale w miłym towarzystwie.

Niedożywienie – leczenie

W wielu przypadkach niedożywienie u osób starszych wymaga pomocy lekarskiej. Na początek należy ustalić przyczyny problemu. Konieczna może być modyfikacja stosowanej przewlekle farmakoterapii i zmiana leków na takie, które nie wywołują efektów ubocznych w postaci utraty apetytu. U osób z ciężkimi chorobami przewlekłymi (np. nowotworami) może się sprawdzić tzw. żywność medyczna, czyli niewielkie objętościowo posiłki w postaci płynów czy musów, które zawierają odpowiednią ilość kalorii i wszystkie niezbędne składniki odżywcze. W skrajnych przypadkach konieczne może być też żywienie dojelitowe lub pozajelitowe.

Sprostanie wymaganiom żywieniowym osób w podeszłym wieku nie zawsze jest łatwe, ale warto zawalczyć o uśmiech i zdrowie seniora.