Stwardnienie rozsiane – objawy i rehabilitacja

Zaburzenia trawienia, przewlekłe zmęczenie, niestabilność emocjonalna, zawroty głowy i zaburzenia równowagi – to tylko kilka objawów, które można uznać za skutki przemęczenia. Tymczasem mogą to być symptomy zmian w układzie immunologicznym i centralnym systemie nerwowym, które wywołują stwardnienie rozsiane. Schorzenie trudno rozpoznać, a jego objawy nasilają się latami. Mimo tego, że choroba jest uznawana za nieuleczalną, można spowolnić jej rozwój. Wymaga to jednak wiedzy na temat schorzenia i tego, jaką rolę w leczeniu odgrywa fizjoterapia.

Z tekstu dowiesz się:

  • czym jest stwardnienie rozsiane i na jakie objawy choroby należy zwrócić uwagę,
  • jak można diagnozować chorobę,
  • jaką rolę w terapii tego schorzenia odgrywa rehabilitacja.

Na świecie na stwardnienie rozsiane choruje ponad 2,3 miliona osób. Szacuje się, że w Polsce liczba chorych sięga 50 tysięcy, a wśród pacjentów schorzenie jest najczęściej diagnozowane wśród kobiet. Stwardnienie rozsiane jest nazywane chorobą ludzi młodych, ponieważ rozwija się między 20. a 40. rokiem życia. W zaawansowanej postaci może doprowadzić do degradacji całego układu nerwowego, a w konsekwencji do niepełnosprawności. W terapii stwardnienia rozsianego i opóźnieniu rozwoju choroby najważniejsze jest rozpoznanie wczesnych symptomów. Na co warto zwrócić uwagę?

Stwardnienie rozsiane – wczesne objawy

Stwardnienie rozsiane zwane Sclerosis multiplex (SM) to choroba przewlekła, zapalna i autoimmunologiczna, która polega na powstawaniu rozsianych ognisk demielinizacyjnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. W efekcie układ immunologiczny chorego zwalcza własne komórki (neurony) w tkance nerwowej i zaburza zdolność ich regeneracji, czego efektem jest stopniowe upośledzenie funkcji systemu nerwowego.

W swoim przebiegu choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń (rzuty) i remisji. Najbardziej typowym objawem jest przewlekłe zmęczenie. Nie oznacza to jednak, że jeśli go doświadczasz, choroba rozwija się także u Ciebie. W diagnozowaniu stwardnienia rozsianego warto zwrócić uwagę na objawy typowe dla choroby, które pojawiają się częściej niż inne. Należą do nich:

  • zaburzenia czynności zwieraczy – objawiają się trudnościami w oddawaniu lub utrzymaniu moczu/stolca,
  • spastyczność – zaburzenia napięcia mięśniowego,
  • zaparcia,
  • utrata energii fizycznej i psychicznej – doświadcza jej 80 proc. chorych, co może nasilać rozwój depresji i w dalszym etapie choroby zaburzenia motoryczne,
  • spadek libido i zaburzenia funkcji seksualnych,
  • zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej,
  • zaburzenia czucia – parestezje w obrębie kończyn dolnych i tułowia z bardzo charakterystycznym objawem Lhermitte’a, czyli uczuciem przebiegania „prądu” przez kręgosłup,
  • zawroty głowy,
  • zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, zanik nerwu wzrokowego, mroczki),
  • problemy z koncentracją i pamięcią

W zaawansowanej postaci choroby mogą też występować depresja, stany lękowe i problemy z oddychaniem.

Stwardnienie rozsiane – wczesna diagnostyka

Dzięki nowoczesnym technologiom stwardnienie rozsiane możemy dziś diagnozować wcześnie. Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny wspomagają wykrywanie zmian i monitorowanie choroby. Przeprowadza się też badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz – jako badanie dodatkowe – badanie potencjałów wywołanych (najczęściej stosuje się wzrokowe potencjały wywołane w celu obrazowania zajęcia dróg wzrokowych).

Większości wspomnianych wyżej objawów można zapobiegać. Ważne, aby w porę rozpoznać symptomy i wdrożyć odpowiednią terapię. Przy odpowiednim leczeniu i rehabilitacji neurologicznej chorzy mają duże szanse na dłuższe utrzymanie sprawności oraz na normalne funkcjonowanie.

Stwardnienie rozsiane – rehabilitacja

– Rola pacjenta w przebiegu tej choroby jest ogromna – mówią specjaliści Willi Łucja. – Brak jego świadomego zaangażowania w proces rehabilitacji spowoduje pogorszenie stanu zdrowia. Dlatego podstawowym założeniem terapii jest kompleksowa fizjoterapia, której celem jest przywrócenie utraconej w wyniku choroby sprawności i poprawa komfortu pacjenta.

Stwardnienie rozsiane ma zróżnicowany przebieg, dlatego rehabilitacja jest planowana indywidualnie dla każdego chorego. Po ocenie funkcjonalnej pacjenta przez fizjoterapeutę są ustalane zarówno cele krótkoterminowe, jak i długoterminowe, tak aby ograniczyć ryzyko kolejnego rzutu choroby.

Należy też pamiętać, że każda osoba chora na stwardnienie rozsiane powinna znajdować się pod stałą opieką lekarza neurologa.

Rehabilitacja neurologiczna w ramach turnusów rehabilitacyjnych dla seniorów wykorzystuje szereg bodźców oraz technik, aby przeciwdziałać ograniczeniom. Jej zakres obejmuje:

  1. Kinezyterapię, która stabilizuje mięśnie i poprawia wydolność krążeniowo-oddechową;
  2. Fizykoterapię, która łagodzi uciążliwe dolegliwości oraz spastyczność, a także stanowi ważny element prewencji w przypadku wczesnej diagnostyki choroby i leczenia objawowego. Dotyczy to m.in. ćwiczeń mięśni Kegla w przypadku wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy;
  3. Masaże lecznicze i relaksacyjne.

Celem takiej rehabilitacji jest:

  • poprawa ogólnej ruchomości i przywrócenie prawidłowego chodu,
  • przywrócenie stabilności ciała,
  • zmniejszenie napięcia mięśniowego,
  • poprawa postawy,
  • usprawnienie koordynacji.

Na stwardnienie rozsiane nie ma lekarstwa – leczenie zwykle koncentruje się na objawach i monitorowaniu postępów choroby. U niektórych osób symptomy nie są na tyle nasilone, by wdrożyć leczenie. W terapii stwardnienia rozsianego warto mieć świadomość, że zostaje ograniczona zdolność do robienia rzeczy, które lubisz. To może mieć istotny wpływ na zdrowie psychiczne, dlatego bardzo ważne jest, by to zaakceptować i nauczyć się radzić sobie ze stresem. Pomocne w terapii mogą się okazać turnusy rehabilitacyjne dla seniorów, które ułatwiają utrzymanie satysfakcji fizycznej i psychicznej w trosce o jakość życia. Warto również korzystać z grup wsparcia oraz utrzymywać kontakt z osobami, które mają podobne doświadczenia i wiedzą, co czujesz.