Złamania – mężczyzna z urazem kolana

Profilaktyka seniora – złamania kończyn. Jak im zapobiec?

Nieszczęśliwy upadek i związany z nim uraz – skręcenie stawu, stłuczenie mięśnia czy złamanie kości – może przytrafić się każdemu, jednak szczególnie narażeni są na to seniorzy. Choroby, problemy z poruszaniem się, postępująca niesprawność – wszystko to zwiększa ryzyko upadków i złamań. Podpowiadamy, w jaki sposób można zmniejszyć to zagrożenie.

Z tekstu dowiesz się:

  • w jakich sytuacjach szczególnie łatwo o upadek,
  • jakie są główne objawy złamania i na czym polega pierwsza pomoc przy złamaniu,
  • czym są złamania osteoporotyczne u osób starszych.

Nie ma wątpliwości, że średnia długość życia cały czas się zwiększa. Najdłużej żyją obecnie Japończycy (82,2 lata), Australijczycy (80,6 lat), Francuzi (80,6 lat) i Szwedzi (80,6 lat). Szacuje się, że do 2050 r. w Europie liczba osób po 80. roku życia wzrośnie o 43 mln. Wzrost długości życia jest także powiązany z poprawą jego jakości, widoczną m.in. w postaci aktywniejszego trybu życia seniorów. Niestety, nie zawsze jest on dostosowany do ich faktycznych możliwości.

U osób powyżej 65. roku życia obserwuje się wyraźnie większą urazowość – złamania kończyn, pęknięcie kości biodrowej, złamania żeber i inne. Jest to efekt przede wszystkim nieszczęśliwych upadków i wypadków komunikacyjnych. Ich ryzyko zwiększa m.in. charakterystyczne dla wieku podeszłego osłabienie siły w kończynach dolnych, zaburzenia chodu, problemy ze wzrokiem, przyjmowanie niektórych leków (np. uspokajających) czy występowanie chorób przewlekłych.

Nieszczęśliwy upadek – czy można mu zapobiec?

Według statystyk upadki zdarzają się seniorom dość często: ulega im 50–67% podopiecznych domów opieki, 33% samodzielnych seniorów i 20% pacjentów hospitalizowanych. Najbardziej typowe urazy u osób w podeszłym wieku to:

  • złamane żebro,
  • urazy głowy (krwiaki podtwardówkowe),
  • uszkodzenia kręgosłupa,
  • złamanie nasady bliższej kości udowej,
  • urazy łokcia i przedramienia,
  • złamanie/pękniecie kości biodrowej,
  • złamanie kości nadgarstka i ręki.

Czy urazom tego typu można zapobiegać? Na pewno można zmniejszać ryzyko ich wystąpienia. Zimą, kiedy nietrudno o poślizgnięcie na nieodśnieżonym chodniku, warto wychodzić z domu kilka minut wcześniej, by zbytnio się nie spieszyć oraz nosić buty z antypoślizgową podeszwą. Zawsze należy przestrzegać przepisów ruchu drogowego – jako pieszy, rowerzysta czy kierowca.

Warto, by senior miał do dyspozycji specjalną torbę na zakupy na kółkach – nie trzeba jej nosić, co ułatwia zachowanie równowagi. Mieszkanie seniora powinno być dobrze oświetlone, a poszczególne pomieszczenia wyposażone np. w praktyczne uchwyty, które pomagają korzystać z toalety, prysznica czy wanny.

Pierwsza pomoc przy złamaniu

Jeśli chodzi o najbardziej typowe objawy złamania, zalicza się do nich m.in. ból, obrzęk, brak możliwości normalnego poruszania kończyną, nienaturalne ułożenie kończyny czy obecność otwartej rany z widocznymi odłamami kości.

Gdy dojdzie do złamania kończyny, ważne jest jak najszybsze prawidłowe udzielenie pierwszej pomocy.

  • Nie wolno zginać kończyny czy poruszać nią w miejscu możliwego złamania, gdyż grozi to pogłębieniem urazu.
  • Jeśli w obrębie kończyny znajduje się otwarta rana, należy nałożyć na nią jałowy opatrunek.
  • W przypadku podejrzenia złamania kończynę należy unieruchomić: przywiązać rękę do tułowia, zaś nogę – do nogi. Można do tego użyć kijków, deseczek, bandaża elastycznego, a w nagłych przypadkach nawet szalika czy chustki.
  • Po udzieleniu pierwszej pomocy należy niezwłocznie wezwać pogotowie.

Złamania osteoporotyczne – co to takiego?

Zupełnie inną grupą urazów występujących u seniorów są tzw. złamania osteoporotyczne, będące objawem osteoporozy. Jest to choroba, na którą są narażone przede wszystkim kobiety w okresie menopauzy oraz osoby po 70. roku życia. Jej przyczyną jest rozrzedzenie tkanki kostnej, w wyniku czego kości stają się cieńsze, słabsze i łatwiej się łamią.

Rozwijająca się osteoporoza nie daje niestety charakterystycznych objawów – chorobę często rozpoznaje się w momencie, gdy dojdzie już do pierwszych złamań: głównie kręgów, nadgarstka oraz kości udowej. Statystyki są tu nieubłagane – z powodu powikłań aż 20% chorych ze złamaniami kości udowej umiera w ciągu sześciu miesięcy po złamaniu, a ponad 50% w ciągu następnego roku. Jeżeli nie dochodzi do zgonu, zdecydowana większość seniorów nie wraca już do pełnej samodzielności i wymaga stałej opieki.

Jak więc zapobiegać złamaniom osteoporotycznym? Kobiety w okresie menopauzy powinny znajdować się pod stałą opieką lekarską i leczyć zaburzenia hormonalne, które powodują uszkodzenia tkanki kostnej. Należy pamiętać o diecie bogatej w wapń, fosfor, magnez i witaminę D. Warto również wyeliminować czynniki ryzyka, takie jak spożywanie alkoholu czy palenie papierosów.

Zobacz też, na czym jeszcze polega odpowiednia profilaktyka seniora.

Źródła: