Jak leczyć odleżyny u starszej osoby?
Odleżyny to poważny problem zdrowotny osób, które z powodu choroby czy niepełnosprawności większość czasu spędzają w łóżku. Są one dość częstą przypadłością, dlatego tak ważne są zarówno profilaktyka przeciwodleżynowa, jak i leczenie odleżyn, kiedy już się pojawią.
Z tekstu dowiesz się:
- co to są odleżyny,
- jak przedstawia się skala odleżyn,
- na czym polega profilaktyka przeciwodleżynowa,
- jak leczyć odleżyny na pośladkach i innych częściach ciała.
Seniorzy borykają się z wieloma chorobami przewlekłymi. Choroba wieńcowa, nadciśnienie, cukrzyca, osteoporoza, niewydolność nerek, zwyrodnienie stawów, alzheimer – to tylko kilka przykładów schorzeń charakterystycznych dla wieku podeszłego. Wszystkie one wymagają specjalistycznego leczenia – farmakologicznego, dietetycznego (w ich przebiegu może się zmieniać zapotrzebowanie na białko, witaminy czy składniki mineralne), rehabilitacji, a niekiedy także wykonania operacji. Wiele schorzeń wieku podeszłego niestety wymusza na seniorach położenie się do łóżka – często wymagają oni całodobowej, specjalistycznej opieki. Powikłaniem takiego stanu dość często bywają odleżyny.
Odleżyny – co to jest?
Odleżyny to rodzaj ran i owrzodzeń powstających na skutek ucisku lub tarcia skóry u osób długotrwale leżących. Tworzą się one głównie w miejscach, które są narażone na stały ucisk podczas leżenia: na pośladkach, nad guzami kulszowymi, w okolicach pięt, na łokciach, kolanach i w okolicach kostek. Czasami do rozwoju odleżyn dochodzi również pod opatrunkiem gipsowym. Główną przyczyną ich powstawania są zaburzenia krążenia, które prowadzą do martwicy niedokrwiennej skóry, a w zaawansowanych stadiach – również tkanek położonych głębiej. Odleżyny częściej występują u osób z zaburzeniami ruchomości i czucia, niskim ciśnieniem tętniczym, nietrzymaniem moczu i stolca, a także niedożywionych.
Odleżyny – stopnie
W ocenie stopnia zaawansowania problemu oraz dobraniu najlepszych metod leczenia bardzo przydatna jest opracowana przez specjalistów skala odleżyn:
- odleżyny I stopnia – to przekrwienie i zaczerwienie skóry, które lekko blednie po naciśnięciu palcem,
- odleżyny II stopnia – to przekrwienie i zaczerwienie skóry, które nie blednie podczas ucisku; mogą się pojawić obrzęki, uszkodzenia naskórka, pęcherze oraz ból,
- odleżyny III stopnia – przyjmują postać rany obejmującej całą grubość skóry, jej brzegi są dobrze odgraniczone, oblane rumieniem, a dno wypełnione ziarniną lub masami rozpadających się tkanek,
- odleżyny IV stopnia – uszkodzenie obejmuje także tkanki podskórne; pojawia się martwica, dno rany jest pokryte czarną martwą tkanką,
- odleżyny V stopnia – martwica jest bardzo rozległa, sięga powięzi i mięśni, może obejmować również kości i stawy.
Co na odleżyny – profilaktyka
Oczywiście każda osoba opiekująca się przewlekle chorym seniorem powinna wiedzieć, jak leczyć odleżyny – równie ważna jest jednak profilaktyka przeciwodleżynowa. Obejmuje ona m.in. częste zmienianie pozycji osoby leżącej, zapewnienie stałego dopływu powietrza do każdej części ciała (np. wyeliminowanie plastikowych lub gumowych podkładów), stosowanie miękkiej, przewiewnej bielizny i pościeli wykonanej z naturalnych tkanin. Bardzo ważna jest także odpowiednia pielęgnacja skóry – jej mycie przy użyciu mydła o pH 5,5 oraz regularne natłuszczanie oliwką lub emolientami.
W przypadku długotrwałej opieki nad osobą leżącą warto zaopatrzyć się w specjalny materac przeciwodleżynowy. Może to być prosty materac typu jeż, który dzięki kolcom rozkłada ucisk na całą powierzchnię ciała. Najbardziej nowoczesne materace przeciwodleżynowe są zbudowane z wielu komór z czujnikami ciśnienia i sterowane mikroprocesorem. Komory materaca są wypełniane powietrzem, którego zawartość co jakiś czas się zmienia, zapewniając ciału nie tylko równomierne rozłożenie ucisku, ale również leczniczy masaż.
Odleżyny – jak leczyć?
Leczenie odleżyn jest uzależnione od stopnia ich zaawansowania. W przypadku zmian I oraz II stopnia lekarz może zalecić maść na odleżyny z antybiotykiem, którą należy regularnie smarować skórę, a następnie przykrywać jałowym opatrunkiem.
Jeśli rany są bardziej zaawansowane, zastosowanie znajdują specjalistyczne opatrunki na odleżyny. Może to być opatrunek ze srebrem, opatrunek hydrożelowy, hydrokoloidowy, poliuretanowy czy alginianowy. Wszystkie tego typu opatrunki izolują ranę, a ich lekko kwaśny odczyn przyspiesza namnażanie się zdrowych, nieuszkodzonych komórek, jednocześnie hamując rozwój bakterii i zmniejszając ryzyko infekcji. Oprócz tego opatrunki na odleżyny w większości mają doskonałe działanie przeciwbólowe.
Bardzo zaawansowane odleżyny mogą wymagać leczenia chirurgicznego – polega ono na dokładnym oczyszczeniu rany, a czasem również przeszczepie skóry. Po zabiegach konieczna jest także ochrona skóry przed rozwojem kolejnych zmian, np. poprzez stosowanie dedykowanych maści i kremów.
Odleżyny I oraz II stopnia można całkowicie wyleczyć, te bardzie zaawansowane da się jedynie zaleczyć, przeciwdziałając groźnym powikłaniom. Dlatego w przypadku długotrwałej opieki nad osobą leżącą od samego początku powinna być wprowadzona profilaktyka przeciwodleżynowa.
