Alzheimer – opieka nad osobami chorymi. Pierwsze objawy

Krótkotrwałe problemy z pamięcią mogą pojawić się u każdego i wcale nie muszą oznaczać choroby Alzheimera. Kiedy jednak dołączają do tego kłopoty z mówieniem, czytaniem, podjęciem decyzji, a także z orientacją, warto sprawdzić, czy nie jest to pierwsza faza choroby, która rozwija się od dawna. Alzheimer – sprawdź, na co zwrócić uwagę i jakich objawów lepiej nie lekceważyć.

Z tekstu dowiesz się:

• czym jest choroba Alzheimera, 
• jak rozpoznać wczesne objawy alzheimera, 
• jakie są fazy choroby.

Choroba Alzheimera dotyka dziś ponad 300 tys. Polaków, co według danych GUS-u ma związek z tendencjami demograficznymi. Cały czas rośnie bowiem populacja osób w wieku powyżej 65. roku życia – w 2050 r. będą oni stanowić ponad 30% społeczeństwa. Ponieważ ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem, oznacza to, że choroba Alzheimera za około 30 lat dotknie ponad milion Polaków, a więc trzy razy więcej niż obecnie. Problem dotyczy głównie osób starszych w przedziale 65–70 lat, wśród których blisko 3% to osoby chore. U seniorów między 85.–90. rokiem życia alzheimer występuje już u 40%. 

Alzheimer – co to za choroba? Czy leczenie alzheimera jest możliwe? 

– Choroba Alzheimera jest przykładem otępienia starczego i uznaje się ją za jedną z przyczyn demencji, ale nadal nie wiadomo, co jest jej przyczyną. Patogeneza choroby mówi o procesie neurodegeneracyjnym, który wskutek stopniowej i nieodwracalnej utraty komórek nerwowych w mózgu prowadzi do upośledzenia podstawowych funkcji, takich jak mowa, zdolność uczenia się i rozumienia, myślenie, liczenie, zdolności psychoruchowe, oceny sytuacji i podejmowania decyzji – wyjaśnia dr n. med. Grzegorz Maksymiuk, specjalista neurolog z Ośrodka opiekuńczo-rehabilitacyjnego Willa Łucja. 
Nie istnieją leki na alzheimera, dlatego chorobę uważa się za nieuleczalną. W związku z tym potrzebujemy nowoczesnych i kompleksowych rozwiązań w opiece geriatrycznej. Chodzi tu o wszechstronne wsparcie chorych. Umożliwia je terapia dedykowana osobom dotkniętym alzheimerem i np. zajęcia rehabilitacyjno-usprawniające w takich ośrodkach jak dom opieki – mówi specjalista.

Alzheimer – jak rozpoznać pierwsze objawy u bliskiej osoby?

Niepokojące objawy pojawiają się dużo wcześniej niż samo otępienie. Jeśli zauważasz, że coś nietypowego dzieje się z pamięcią bliskiej Ci starszej osoby, nie lekceważ tego. Zwłaszcza kiedy coraz częściej zaczniesz znajdywać należące do niej przedmioty w dziwnych miejscach, – np. kluczyki do samochodu w koszu na śmieci czy okulary w lodówce – i nie będą to pojedyncze przypadki. To mogą być pierwsze objawy choroby, która będzie postępować aż do utraty kontaktu z rzeczywistością. 

Specjaliści podkreślają, że im wcześniej zostanie wdrożone leczenie alzheimera, tym dłużej senior zachowa względną sprawność i samodzielność. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie wczesnych objawów. Na co warto zwrócić szczególną uwagę?
•    Zaburzenia pamięci – osoba chora bardzo szybko zapomina o bieżących sytuacjach i ważnych wydarzeniach, gubi przedmioty codziennego użytku, zadaje pytania na ten sam temat, a na dalszym etapie rozwoju choroby nie pamięta podstawowych informacji o sobie. 
•    Zaburzenia funkcji mowy – trudności werbalne i tzw. gubienie słów, co powoduje z czasem zubożenie słownictwa.
•    Trudności związane z liczeniem – utrudniające m.in. robienie zakupów.
•    Zaburzenia orientacji – początkowo w czasie i przestrzeni, stopniowo we własnym mieszkaniu, np. ze znalezieniem drogi do kuchni czy łazienki.
•    Utrata zainteresowań – może dotyczyć dotychczasowych pasji chorego, z czasem wzrasta tendencja do unikania spotkań towarzyskich i zaniechanie kontaktów społecznych.
•    Spadek nastroju – nasila się uczucie smutku, apatii, bezsilności, zmienia się osobowość chorego.
•    Zaniedbanie higieny osobistej – chory zapomina o podstawowych czynnościach higienicznych

Alzheimer – trzy fazy 

Mimo tego, że proces zaburzeń otępiennych przebiega powoli, alzheimer prowadzi do wyniszczenia. Jak rozwija się ta choroba na poszczególnych etapach?
1.    Pierwsza faza – zdarzają się problemy z pamięcią krótkotrwałą. Chory zwykle stara się ukrywać zachowania mogące świadczyć o chorobie, takie jak: gubienie rzeczy, problemy z orientacją w nowych miejscach czy z nauką czegoś nowego.
2.    Druga faza – pogłębiają się zaburzenia pamięci dotyczącej imion bliskich, podstawowych czynności, np. obsługi urządzeń gospodarstwa domowego, co naraża zarówno chorego, jak i jego otoczenie na niebezpieczeństwo, wzrasta liczba epizodów zgubienia się w terenie.
3.    Trzecia faza – chory jest całkowicie niezdolny do samodzielnej egzystencji. Traci orientację w czasie, nasilają się też omamy i urojenia, zwykle związane z przekonaniem o stanie zagrożenia, którego źródłem ma być opiekun. To najtrudniejszy etap dla rodziny. Ta faza następuje zwykle po 10–12 latach od postawienia diagnozy.
W ostatniej fazie chory jest zupełnie pozbawiony kontaktu z rzeczywistością. Spędza cały czas w łóżku i wymaga stałej opieki. Na tym etapie pojawia się ryzyko wielu powikłań, np. odleżyn i odparzeń, a także infekcji płucnych lub zachłyśnięcia się pokarmem. Opieka nad chorym staje się wówczas trudna, wycieńczająca i wymaga specjalistycznej wiedzy. Stąd wiele rodzin coraz częściej decyduje się na dom opieki i oddanie bliskiej osoby pod nadzór wykwalifikowanego personelu. Willa Łucja, która oferuje dedykowane pobyty dla osób starszych cierpiących m.in. na chorobę Alzheimera, zapewnia profesjonalne zaplecze oraz opiekę przeszkolonego personelu pielęgniarskiego i opiekuńczego, który pomaga także w czynnościach higienicznych. – Takie osoby powinny nie tylko znać chorobę, ale przede wszystkim umieć reagować na jej specyficzne objawy – mówi dr n. med. Grzegorz Maksymiuk, specjalista neurolog. – To zaś niewątpliwie wymaga doświadczenia, cierpliwości i odpowiedniego nastawienia do chorego, dzięki czemu można mu zagwarantować bezpieczeństwo i godną opiekę.